Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla. O'na hamdeder ve Ondan edilerim. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülüğünden O'na sığınırız. O'nun doğru yola yönelttiği saptıracak, O'nun saptırdığını da doğru yola yönetecek yoktur. Salât ve selâm Efendimiz Muhammed'e, âli'ne, ashâbına ve kıyamete kadar O'nun yolunu izleyenlerin üzerine olsun. Sözün bundan sonrası;
Çevremizde bazan böyle tartışma ve munazaralara şahit olmaktayız. Kur'ân'da, "ملك الموت" diye geçen meleğin ismi "Ölüm Meleği" mi, yoksa "Azrâil" mi?
Avamdan veya aydın olduğunu söyleyen bir çok kesim de ileri geri konuşmakta, karşı tarafa onlara muhâlif görüş sergileyen kesimi de neredeyse, bid'at ve sapıklıkla suçlamakta. Ama konu onların söylediği gibi değildir. Bizde acizane bu konuya değinmeye çalıştık ve Ehli Sünnet ulemasının bu konudaki mezhebini ortaya koymaya çalıştık.
Allah -sübhânehu ve teâlâ mübârek Kitâbı'nda şöyle buyurmaktadır:
«قُلْ يَتَوَفّٰيكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذ۪ي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ اِلٰى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ۟»
«De ki: "Sizin için görevlendirilmiş bulunan ölüm meleği canınızı alacak, sonra Rabbinize döndürüleceksiniz.»
(Secde, 11)
Rasulullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem- bir çok hadislerde "Ölüm Meleği"nden "Azrâil" olarak değil, "Ölüm Meleği" olarak bahsetmektedir.
Ama ulemadan bir çok zevat "Ölüm Meleği"nden "Azrâil" olarak bahsetmektedir. Bu zevattan bir kısmı şunlardır:
İmâm el-Beğâvî -rahimehullâh- bu konuda Hacc Sûresi'nin 75'nci ayetinin tefsirinde şöyle bahsetmektedir:
«Allah meleklerinden de elçiler seçer...» "Onlar Cebrâil, İsrâfil, Azrâil ve başkalarıdır." [Tefsîru'l-Beğâvî, 5/400]
İmâm el-Kurtûbî el-Malikî -rahimehullâh- Secde Sûresi'nin 11'nci ayet-î kerime'sini tefsir ederken şöyle demiştir:
«De ki: "Sizin için görevlendirilmiş bulunan ölüm meleği canınızı alacak, sonra rabbinize döndürüleceksiniz.»
(Secde, 11)
"Ayette bahsi geçen (ölüm meleği) meleğin ismi "Azrâil"dir ve anlamı "Abdullâh"tır (Allâh'ın kulu). [el-Cämiu lî Ahkâmi'l-Kur'ân, 14/93; 19/194]
Hâfız ibn-î Kesîr -rahimehullâh- ilgili ayetin tefsirinde (Secde, 11) şöyle demektedir:
"Bâzı kitaplarda "Ölüm Meleği"nden "Azrâil" olarak bahsedilmektedir. Bu meleği böyle isimlendirilmesi çok yaygın ve meşhurdur. Katâde ve ulemadan birden çok zevat böyle söylemiştir." [Tefsîru'l-Kur'âni'l-Âzîm 6/322]
Muhammed Ali eş-Şevkânî de -rahimehullâh- şöyle söylemiştir:
"Ölüm meleği "Azrâil"in kendisidir." [Fethu'l-Kadîr, 4/289]
Muhammed Emin eş-Şenkıtî -rahimehullâh- Secde Sûresi'nin ilgili ayeti hakkında (11. âyet) şöyle buyurmaktadır:
Bu şerefli ayetin zahirinden anlamakta olduğumuz şu ki, insanların canını almakla görevli olan melek tek bir varlıktır. Bu tercih olunan kavildir ve bazı eserlerde ismi "Azrâil" olarak geçmektedir." [Edvâu'l-Beyân, 6/184)
Buraya kadar kaydettiğimiz bazı eserlerden nakillerde bulunmağımıza rağmen Kitap ve Sünnet'te "Ölüm Meleği"nin isminden bahsedilmemektedir.
Bu konuda Hâfız ibn-î Kesîr -rahimehullâh- şöyle demiştir:
"Ölüm Meleği'ne geldikte ne Kur'ân'da ne de sahih hadislerde onun ismi geçmemektedir. Bazı kaynaklarda ismi sadece "Azrâil" olarak geçmektedir." [el-Bidâye ve'n-Nihâye fi't-Târih, 1/49]
Şeyh Muhammed bin Sâlih el-Useymîn -rahimehullâh- bu konu ile ilgili şöyle demektedir:
"Ölüm meleği'nin ismi birçok eserde "Azrâil" olarak geçmektedir. Ama bu doğru olmayan bir görüştür. Çünkü bu isim İsrâiliyyat kaynaklarında geçmektedir. Bu nedenle meleğin isminin "Azrâil" olduğuna inanmağımız vacip değildir. Bunun içindir ki, can almakla görevli olan meleği "Ölüm Meleği" olarak isimlendirmekteyiz. Nitekim Allâhu -azze ve celle- Kitâbı'nda meâlen şöyle buyurmaktadır:
«De ki: "Sizin için görevlendirilmiş bulunan ölüm meleği canınızı alacak, sonra rabbinize döndürüleceksiniz.»
(Secde, 11). [Fetâva ibnu Useymîn, 3/161]
Sonuç olarak şunu söyleye biliriz ki, ne Kitap'ta ve ne de Sünnet'te "Ölüm Meleği"nin ismi "Azrâil" olarak geçmektedir. "Azrâil" isminden bazı eserlerde bahsedilmiş olsa da bu konu genellikle İsrâiliyyat kaynaklıdır. Bu nedenle biz bu ismi ne inkar ederiz ve ne de doğrularız. Ölüm Meleği'ni "Azrâil" diye isimlendiren ulemaya karşı da asla saygısızlık etmeyiz.
«...Duaları da, "Âlemlerin rabbi olan Allah’a hamdolsun" diyerek son bulur.» (Yûnus, 10)
Yazdı: Ebu'l-Fadl el-Âzerî
Hiç yorum yok: